امکان سنجی استفاده از مدل saltmed در برآورد شوری خاک (مطالعه موردی کشت و صنعت های امیر کبیر و فارابی)

به منظور توسعه کشاورزی، هفت کشت و صنعت نیشکر در استان خوزستان احداث شده و به بهره برداری رسیده است. در هر واحد، ده هزار هکتار به زیر کشت نیشکر رفته و دو هزار هکتار بصورت آیش باقی می ماند، که جمع وسعت اراضی هر کشت و صنعت 12000 هکتار خالص و در مجموع 84000 هکتار برای کشت مورد استفاده قرار میگیرد. بررسی اطلاعات موجود نشان میدهد از سال 1378 با بهره برداری از کشت و صنعتها و سایر طرحهای موجود در منطقه، شوری آب رودخانه از مقادیر پیش بینی شده به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافته است. هدایت الکتریکی آب رودخانه در حالت نرمال7/1 دسی زیمنس بر متر پیش بینی شده، در صورتی که حداقل هدایت الکتریکی آب آبیاری در واحد های جنوبی نیشکر از این میزان بیشتر شده و حتی به میزان 2/3دسی زیمنس بر متر رسیده است. این امر ممکن است باعث افزایش غلظت املاح تا حد غیر قابل تحمل برای گیاه در منطقه ریشه شود. آزمایشات مرکز تحقیقات نیشکر بیانگر آن است که با کنترل آب مصرفی می توان به محصول مناسب رسید. این مرکز آب مورد نیاز برای آبیاری نیشکر را 26400 متر مکعب در هکتار در نظر گرفته که نیاز آبی نیشکر و نیاز آبشویی برای کنترل غلظت املاح را تامین میکند. این میزان آب از سال 1381 تا کنون در تمامی کشت و صنعت های تابعه در مدیریت آبیاری و زهکشی لحاظ گردیده است. مطالعه وضعیت تامین یا عدم تامین نیاز آبشویی در منطقه ریشه با توجه به افزایش شوری آب امری ضروری است. یکی از راهکارهای مناسب جهت پیش بینی شوری خاک و جلوگیری از شور شدن خاکها استفاده از مدلهای کامپیوتری می باشد. برای تعیین رابطه بین تغییرات شوری خاک در اثر آبیاری با آب شور در این تحقیق از مدل saltmed استفاده شده است. در این تحقیق تغییرات غلظت املاح در منطقه ریشه نیشکر بر اثر مدیریت آبیاری و زهکشی جدید در دو واحد امیر کبیر و فارابی که در غرب و شرق رودخانه کارون و در جنوب اهواز قرار دارند، مورد بررسی قرار گرفته است. انتخاب این دو واحد به این دلیل است که خاکهای اراضی واحد حکیم فارابی سبک تر از خاکهای واحد امیر کبیر می باشد و تاثیر شوری روی عملکرد محصول در خاکهای سبک کمتر می باشد. شوری عصاره اشباع خاک در سه عمق 15-0، 30-15 و 60-30 سانتیمتری در مزارع n3-1، n4-2 و n2-6 کشت و صنعت حکیم فارابی و مزارع 17-1، 7-3 و 8-5 کشت و صنعت امیر کبیر به تفکیک اندازه گیری شد. نمونه برداری های فوق در 2 و 20 متری از انتهای فارو انجام گرفت. روند تغییرات شوری در این دو کشت و صنعت مورد قیاس و بررسی قرار گرفت، و نتایج نشان دهنده روند کاملا مشابه در این دو کشت و صنعت است. سپس پس از کالیبراسیون مدل saltmed، به منظور صحت سنجی با استفاده از مدل شوری saltmed پروفیل شوری در مزارع 17-1، 7-3 و 8-5 کشت و صنعت امیر کبیر و مزارع n3-1، n4-2 و n2-6 کشت و صنعت حکیم فارابی، مدل شد. نتایج حاصل از آزمون t جفت شده نشان دهنده این است که مقادیر شوری مدل شده در همه مزارع مورد مطالعه تفاوت معنا داری با مقادیر شوری اندازه گیری شده ندارد. سپس با استفاده از شاخص های آماری همبستگی بین مقادیر شبیه سازی شده و مقادیر اندازه گیری ها مورد سنجش و تحلیل قرار گرفت. در نهایت کارایی مدل در دو کشت و صنعت فارابی و امیر کبیر مورد قیاس و سنجش قرار گرفت. نتایج بیانگر همبستگی مناسب بین مقادیر اندازه گیری و شبیه سازی شده می باشد. نتایج نشان دهنده این است که مدل saltmed در مزارع کشت و صنعت امیر کبیر کارایی بهتری دارد و نتایج پروفیل شوری این مدل همخوانی بیشتری با مقادیر اندازه گیری شده دارد.